Ένα άρθρο της Ευγγελίας Παντελίδου
Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο μέσο κοινωνικοποίησης για τα παιδιά. Έπειτα ακολουθούν το σχολείο και οι διάφορες κοινωνικές σχέσεις που αποκτά το παιδί κατά τα πρώτα στάδια της ηλικίας του. Το σχολείο αποτελεί έναν βασικό θεσμό που το κάθε παιδί εμπλέκεται ενεργά σε αυτό και έρχεται σε επαφή με τα μέλη της σχολικής κοινότητας. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να δραστηριοποιηθούν ως προς το κοινωνικό περιβάλλον, να ενστερνιστούν κοινωνικούς ρόλους και σύμφωνα με αυτούς να ακολουθήσουν πρότυπα, πρακτικές και εκπαιδευτικές επιλογές. Το εκπαιδευτικό σύστημα, λοιπόν, προσαρμόζει πρότυπα και συμπεριφορές ενώ ταυτόχρονα τοποθετεί κοινωνικούς ρόλους και θέσεις στα παιδιά σύμφωνα με τα ατομικά τους χαρακτηριστικά, όπως είναι το φύλο.
Είναι γεγονός ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχουν σημειωθεί κάποιες βελτιώσεις ως προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων στο χώρο της εκπαίδευσης. Ωστόσο, η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στο σχολικό σύστημα αποτελεί δύσκολη υπόθεση, διότι το σχολείο ακόμα και σήμερα αναπαράγει έμφυλες ανισότητες λόγω βαθιά χαραγμένων παραδοσιακών στερεοτύπων στην κοινωνική δομή. Τα στερεότυπα των φύλων θα μπορούσαν να οριστούν «ως το σύνολο των προσχηματισμένων και υπεραπλουστευμένων κοινωνικών αντιλήψεων αναφορικά με τους τρόπους συμπεριφοράς, τις ικανότητες, τους ρόλους, τα επαγγέλματα των ατόμων, απλώς και μόνο με βάση το φύλο τους» (Μαραγκουδάκη, 2005).
Τα αγόρια και τα κορίτσια ξεχωριστά, έχουν διαφορετικές εμπειρίες από το σχολικό σύστημα ανάλογα με το φύλο τους. Τα παιχνίδια που απευθύνονται σε κορίτσια επικεντρώνονται στην φροντίδα ή στην περιποίηση, ενώ τα παιχνίδια που απευθύνονται στα αγόρια στον ανταγωνισμό και στη βία. Αυτά τα πρότυπα διαμορφώνουν και αναπαράγουν έμφυλους ρόλους και συμπεριφορές με ότι αυτό συνεπάγεται στην κοινωνική και προσωπική ζωή των παιδιών μεγαλώνοντας.
Τα παιδιά παρατηρούν την αναλογία ανδρών και γυναικών καθώς και την εξουσιαστική δομή που διέπει την εκπαιδευτική ιεραρχία. Μαθαίνουν ποια είναι η αποδεκτή συμπεριφορά για το φύλο τους μέσα από την επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία και μέσα από παραδείγματα, εικόνες, παιχνίδια και τα σχολικά εγχειρίδια που παράγουν έμφυλους ρόλους και κοινωνικά στερεότυπα.
Αυτό έχει ως συνέπεια οι μαθητές να διαχωρίζονται μεταξύ τους ως προς την εκπαιδευτική τους πορεία, η οποία συνδέεται με το φύλο τους και όχι με τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις τους. Στην προσωπική τους ζωή τα πρότυπα και οι συμπεριφορές που υιοθετούν, κατηγοριοποιούν τους μαθητές και τους δεσμεύουν σε ρόλους και συμπεριφορές φυσιολογικές ή ανάρμοστες σύμφωνα με το φύλο τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η ψυχική υγεία των παιδιών και πολύ εύκολα να οδηγούνται στην συναισθηματική ανασφάλεια, στον κοινωνικό αποκλεισμό και στην χαμηλή αυτοεκτίμηση. Είναι, λοιπόν, ιδιαίτερα σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα στερεότυπα, έτσι ώστε να ενισχύσουμε τις φιλικές σχέσεις, τη σχολική επίδοση, την ανάπτυξη των ταλέντων και δεξιοτήτων των παιδιών, σύμφωνα με την ατομικότητα τους και όχι με βάση αόρατες στερεοτυπικές ταυτότητες.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
- Καλτσούνη Χ. Νόβα, (2010), Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Gutenberg, Αθήνα.
- Μαραγκουδάκη Ε. (2005), Εκπαίδευση και Διάκριση των φύλων. Παιδικά Αναγνώσματα στο Νηπιαγωγείο. ΟΔΥΣΣΕΑΣ, Αθήνα
